Hồng cầu, hay còn gọi là tiểu thể hồng cầu, là loại tế bào máu phổ biến nhất và đóng vai trò chính trong việc cung cấp oxy đến các mô cơ thể thông qua hệ tuần hoàn máu.
Hồng cầu là gì?
Theo các bác sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho hay, Hồng cầu, loại tế bào máu chịu trách nhiệm chủ yếu về vận chuyển Oxy, chứa Hemoglobin để di chuyển Oxy từ phổi đến các mô và đưa CO2 từ mô trở lại phổi để loại bỏ. Trái ngược với nhiều động vật bậc thấp, Hemoglobin ở người được giữ trong hồng cầu để ngăn chặn mất mát qua nước tiểu. Ngoài vai trò chính, Hemoglobin còn thực hiện chức năng đệm kiềm – toan, quan trọng cho sự ổn định của hồng cầu.
Hồng cầu hình thành từ tế bào gốc tạo máu trong tủy xương và không có nhân khi trưởng thành. Cấu trúc bề mặt của hồng cầu chứa các kháng nguyên quyết định nhóm máu, trong đó hệ thống ABO là quan trọng nhất. Dưới kính hiển vi điện tử, hồng cầu có hình đĩa lõm hai mặt với kích thước và khả năng biến dạng cao, giúp chúng di chuyển mượt mà qua các mao mạch chật hẹp.
Số lượng hồng cầu trong máu thay đổi tùy theo giới tính, độ tuổi, chủng tộc, và khu vực địa lý:
- Nam giới: 4,2 – 6,0 triệu/µL
- Nữ giới: 3,8 – 5,5 triệu/µL
- Trẻ sơ sinh: 4,5 – 6,0 triệu/µL
Hồng cầu được sinh ra ở đâu?
Trong những tuần đầu tiên của phôi thai, những tế bào hồng cầu có nhân được tạo ra trong túi noãn hoàng. Ba tháng giữa thai kỳ, gan (chủ yếu), lách và các hạch lympho là những cơ quan tạo hồng cầu (hồng cầu có nhân). Trong những tháng cuối thai kỳ và sau đó, chỉ có tủy xương là nơi tạo hồng cầu.
Dưới 5 tuổi, hầu hết các tủy xương đều tham gia vào quá trình tạo hồng cầu. Khi trưởng thành, tủy các xương ống (trừ phần gần của xương cánh tay và xương chày) dần chuyển sang giai đoạn mỡ hóa và không sản xuất hồng cầu nữa. Sau độ tuổi 20, hồng cầu được tạo ra trong tủy các xương dẹt (như xương đốt sống, xương ức, xương sườn, xương vai, xương chậu, xương sọ). Khi người già, chức năng tạo hồng cầu giảm dần.
Các giai đoạn phát triển của dòng hồng cầu sau tế bào gốc đa năng:
Tế bào gốc đa năng sinh máu tạo ra mọi loại tế bào máu, bao gồm hồng cầu. Một số tế bào con giữ tình trạng tế bào gốc, trong khi phần lớn biệt hóa thành hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Chất kích thích sinh máu, như Interleukin-3, kiểm soát sự sinh sản và phát triển của tế bào gốc máu. Các chất này có tác động đặc biệt đối với từng loại tế bào máu.
Trong quá trình biệt hóa, các chất kích thích biệt hóa đóng vai trò quan trọng hơn. Các chất này được tạo ra bên ngoài tủy xương. Hồng cầu sau đó rời tủy xương và tham gia vào hệ tuần hoàn máu, trong khi các tế bào cũ được loại bỏ trong thời gian ngắn.
Hồng cầu bị tiêu hủy ở đâu?
Mỗi hồng cầu người trung bình tồn tại trong cơ thể được khoảng 120 ngày sau khi rời tủy xương để tham gia vào hệ tuần hoàn máu. Chúng có thể bị tấn công và phá hủy bởi các nguyên sinh vật như ký sinh trùng sốt rét.
Mặc dù không có nhân, ti thể, và hệ lưới nội chất, hồng cầu vẫn chứa một số enzyme thực hiện chức năng chuyển hóa glucose và tạo ra một lượng nhỏ ATP. Những enzyme này cũng đảm bảo sự dẻo dai của màng hồng cầu, duy trì trao đổi ion qua màng tế bào, giữ sắt trong Hemoglobin ở dạng hóa trị 2, và ngăn chặn phản ứng oxy hóa của các protein trong hồng cầu.
Tuy nhiên, theo thời gian, hồng cầu trở nên mong manh và dễ vỡ. Đối với người già, màng hồng cầu kém hiệu quả hơn, dẫn đến việc chúng vỡ khi đi qua các cấu trúc chật chội của hệ tuần hoàn, đặc biệt là tại lách và gan.
Khi hồng cầu vỡ, Hemoglobin được phóng thích và chủ yếu được hấp thụ bởi các tế bào Kupffer ở gan và các đại thực bào ở lách và tủy xương. Sắt từ Hemoglobin sau đó được chuyển đến gan và các mô khác để tái tạo hoặc dự trữ. Thành phần porphyrin của Hemoglobin sau đó trở thành sắt tố mật (bilirubin), được gan sử dụng để tổng hợp mật phục vụ tiêu hóa.
Thiếu hồng cầu có nguy hiểm không?
Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Hồng cầu chủ yếu vận chuyển Oxy và duy trì cân bằng kiềm – toan cơ thể. Thiếu hồng cầu sẽ gây giảm khả năng truyền Oxy từ phổi đến tổ chức và hạn chế khả năng loại bỏ CO2 từ tổ chức ra khỏi phổi.
Bệnh thiếu máu xuất hiện khi lượng hồng cầu dưới mức bình thường, cũng có thể xảy ra nếu hồng cầu không đủ hemoglobin. Hemoglobin, protein giàu sắt và có màu đỏ, giúp hồng cầu mang Oxy đến các phần khác của cơ thể.
Dấu hiệu của bệnh thiếu máu bao gồm mệt mỏi, yếu đuối, da xanh, khó thở, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, tim đập nhanh, và trẻ em có thể phát triển chậm. Khi có các dấu hiệu này, việc đến thăm bác sĩ và thực hiện xét nghiệm máu thường quy là quan trọng để kiểm tra tình trạng hồng cầu và đưa ra tư vấn và điều trị phù hợp.
Tổng hợp: truongcaodangyduocsaigon.net
