Tuyến tụy thuộc hệ tiêu hoá và nội tiết, chịu trách nhiệm về việc phá huỷ và hấp thu thức ăn thông qua enzyme. Ngoài ra, nó còn sản xuất hormone insulin và glucagon để duy trì cân bằng đường huyết và năng lượng trong cơ thể.
Tuyến tụy là gì?
Theo các bác sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho hay, Tuyến tụy, cơ quan quan trọng trong khu vực bụng, đóng vai trò chủ yếu trong quá trình chuyển đổi thức ăn thành nhiên liệu cho tế bào. Với hai chức năng chính là chức năng ngoại tiết hỗ trợ tiêu hoá và chức năng nội tiết điều chỉnh đường huyết, nó nằm phía sau dạ dày ở vùng bụng trên bên trái. Mô tả hình dạng của tuyến tụy như một quả lê phẳng hoặc con cá kéo dài, có độ dài khoảng 15-25 cm.
Phần rộng, hay đầu cả tuyến tụy, đặt ở trung tâm bụng và nối với đầu ruột non, là nơi quan trọng cho quá trình tiêu hoá. Điều này giúp giải phóng enzyme tiêu hoá khi thức ăn đi vào ruột. Phần trung tâm và đuôi của tuyến tụy kéo dài về phía trái, tương tác với các cơ quan khác như ruột non, gan và lách.
Mạch máu quanh tuyến tụy bao gồm tĩnh mạch mạc treo ruột, tĩnh mạch cửa, và trục celiac, cung cấp máu cho tuyến tụy và cơ quan bụng khác. Tất cả tuyến tụy sản xuất enzym tuyến tụy để hỗ trợ quá trình tiêu hóa, trong khi mô ngoại tiết bao gồm cụm tế bào Langerhans, giống như quả nhỏ, tạo ra hormone điều chỉnh đường huyết và điều tiết chức năng của tuyến tụy.
Vai trò của tuyến tụy trong hệ thống nội tiết
Chức năng ngoại tiết
Sản xuất các enzyme quan trọng đối với tiêu hóa. Đâu gồm trypsin và chymotrypsin để tiêu hóa protein, amylase để tiêu hóa carbohydrate và lipase để phân huỷ chất béo. Khi thức ăn đi vào dạ dày, các enzyme này được giải phóng vào hệ thống ống dẫn lên đỉnh trong ống tụy chính. Ống tụy kết hợp với ống mật chung để tạo thành ống Vater ở phần đầu của ruột non, hay còn gọi là tá tràng. Các ống mật nhận nguồn từ gan và túi mật, tạo ra mật – một loại nước tiêu hoá quan trọng. Dịch tụy và mật giúp cơ thể tiêu thụ chất dinh dưỡng như protein, carbohydrate và chất béo từ thức ăn.
Chức năng nội tiết
Tuyến tụy đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mức đường huyết ổn định. Khi đường huyết cao, tuyến tụy sản xuất insulin để giảm đường huyết. Ngược lại, khi đường huyết thấp, tuyến tụy tạo ra glucagon để tăng mức đường huyết.
Tế bào trong đảo nhỏ của tuyến tụy đóng góp vào cân bằng nội môi, chịu trách nhiệm cho quá trình này trải dọc khắp tuyến tụy. Khi nồng độ glucose huyết thấp, tế bào alpha sản xuất glucagon để tăng đường huyết. Khi nồng độ glucose huyết cao, tế bào beta tiết insulin để giảm đường huyết. Ngoài ra, tế bào Delta trong đảo cũng sản xuất somatostatin để điều chỉnh giải phóng insulin và glucose.
Glucagon tăng glucose bằng cách kích thích sản xuất glucose và phân hủy glycogen thành glucose trong gan. Nó cũng giảm hấp thu glucose trong chất béo và cơ bắp. Glucagon được kích thích bởi đường huyết thấp, insulin thấp và tập thể dục. Insulin giảm đường máu bằng cách tăng sự hấp thụ glucose và khuyến khích sử dụng nó để tạo ra protein, chất béo và carbohydrate. Insulin ban đầu hình thành dưới dạng preproinsulin, chuyển thành proinsulin, sau đó cắt bỏ C-peptide để tạo ra insulin, lưu trữ trong hạt tế bào beta. Quá trình này kết thúc bằng việc kích thích giải phóng insulin thông qua khử cực màng tế bào.
Các bệnh liên quan đến tuyến tụy
Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Các bệnh liên quan đến tuyến tụy bao gồm viêm tụy, ung thư tuyến tụy và các vấn đề liên quan đến sản xuất hoặc điều chỉnh hormone tuyến tụy, gây ra các biến chứng trong mất cân bằng đường huyết.
Viêm tụy
Viêm tụy là tình trạng viêm của tuyến tụy khi enzym tuyến tụy được bài tiết, tích tụ và tiêu hoá cơ quan này. Nó có thể là kết quả của cơn đau cấp tính kéo dài hoặc một tình trạng mãn tính tiến triển trong thời gian dài.
Ung thư tuyến tụy
Các yếu tố như hút thuốc, tiền sử gia đình ung thư tuyến tụy, hoặc các tổn thương như ung thư chất nhầy (IPMNs) và ung thư biểu mô tụy (PanIN) có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến tụy. Ung thư tuyến tụy có thể xuất phát từ tế bào lót ống tuy, và một dạng ít phổ biến là khối u nội tiết.
Bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường type 1 là khi cơ thể không sản xuất insulin để xử lý glucose, đòi hỏi việc sử dụng insulin bên ngoài. Type 2 phổ biến hơn và có thể liên quan đến sự sản xuất insulin không đủ hoặc cơ thể không sử dụng đúng cách.
Tăng và hạ đường huyết
Tăng đường huyết xảy ra khi mức đường huyết tăng cao do sản xuất quá mức hormone glucagon. Ngược lại, hạ đường huyết là kết quả của mức đường huyết thấp do sản xuất insulin quá mức.
Tổng hợp: truongcaodangyduocsaigon.net
