Dừa là loại cây phổ biến ở các vùng Tam Quan – Bình Định, miền Tây Nam Bộ như Bến Tre, Trà Vinh, mang lại giá trị thẩm mỹ và có nhiều tác dụng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Trong đó, Nước dừa là thức uống tự nhiên ít chất béo, ít năng lượng và có nhiều lợi ích cho sức khỏe như điều hòa huyết áp, bổ sung điện giải. Tuy nhiên, sử dụng thường xuyên có thể gây hại cho sức khỏe
Đặc điểm chung cây Dừa
Cây Dừa có tên khoa học là Cocos Nucifera – Arecaceae, thuộc họ cau 
Hình ảnh cây và trái Dừa
Mô tả thực vật
Theo các Dược sĩ CK1 Nguyễn Quốc Trung – giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho hay, Dừa là loại cây phổ biến ở các tỉnh Bình Định và vùng Tây Nam Bộ như Bến Tre, Trà Vinh, thuộc họ cau. Thân cây thẳng, không phân nhánh, cao trung bình từ 15 đến 20m.
Rễ dừa phát triển bất định, từ màu trắng chuyển sang màu nâu đỏ.
Mỗi cây dừa trưởng thành có khoảng 30-35 tàu lá dài 5-6m, gồm phần cuống và lá chét, đánh giá khả năng phát triển và năng suất của cây.
Hoa nảy và nở sau khoảng 30-40 tháng, mỗi nách lá mang một cụm hoa.
Quả hình trứng, có 3 cạnh, đường kính từ 15-20cm, vỏ dày từ 1-5cm, phần cuống dày đến 10cm. Cơm dừa hình thành sau 5 tháng từ khi thụ phấn, có thể thu hoạch vào tháng 7-8,
Cây dừa ra quả thường vào tháng 3-4 hàng năm.
Hình ảnh Các bộ phận của Hoa, quả Dừa
Phân bố, sinh trưởng
Theo Wikipedia, New Zealand là nơi đầu tiên mẫu hóa thạch của cây dừa được phát hiện, nhưng nguồn gốc chính xác của loài cây này vẫn chưa được xác định.
Hiện nay, dừa phân bố rộng rãi ở Ấn Độ, Maharashtra, Rajasthan,…
Ở Việt Nam, dừa phổ biến trên khắp cả nước, nhưng tập trung nhiều nhất ở vùng đất Tam Quan – Bình Định và miền Tây, đặc biệt là ở Bến Tre, Cần Thơ – được biết đến là vùng đất đặc sản của cây dừa và các sản phẩm liên quan.
Dừa thích hợp với môi trường nhiệt đới ẩm, phát triển tốt trên đất pha cát và chịu mặn tốt. Cây ưa thích ánh nắng mặt trời và lượng mưa cao, giải thích vì sao nó phổ biến ở các bãi biển. Độ ẩm 70-80% là lý tưởng để cây phát triển tốt nhất, và thời gian trồng dừa thích hợp là trong 2 tháng cuối năm.
Quả nhẹ của cây dừa có thể phân bố trên dòng nước biển khắp thế giới, và với nhiều giá trị sử dụng, nhiều nơi trên thế giới đã tập trung canh tác dừa, mang lại nguồn lợi to lớn từ loại cây này.
Phân loại Các loại dừa
Dừa được phân loại dựa trên kiểu thụ phấn, đặc điểm hình thái
Chúng được chia thành hai nhóm chính: giống dừa cao và giống dừa lùn, cùng với loại dừa năng suất và chất lượng cao. Một loại mới được biết đến là dừa lai.
- Các loại dừa lùn bao gồm: Dừa xiêm xanh, dừa xiêm đỏ, dừa xiêm lục, dừa xiêm lửa, dừa Tam Quan, dừa ẻo nâu, dừa ẻo xanh, dừa xiêm núm, dừa dứa.
- Các loại dừa cao bao gồm: Dừa ta, dừa dâu, dừa sáp (bao gồm 2 loại đặc ruột).
- Còn dừa lai bao gồm: Dừa lai PB 121, dừa Lai JVA 1, dừa lai JVA 2.
Bộ phận sử dụng
Hầu hết các phần của cây Dừa đều có thể sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, nhưng Trái và Lá dừa được sử dụng phổ biến nhất trong y học và ẩm thực.
- Quả dừa chứa nước và cơm dừa tươi giàu kali, cung cấp năng lượng và điện giải cho cơ thể.
- Phần vỏ dừa khô có thể tái chế thành sợi sử dụng trong ngành đánh bắt cá.
- Rễ dừa được sử dụng trong y học dân gian.
- Lá dừa thường được sử dụng để trang trí và tạo không gian mộc mạc trong các quán cafe.
- Gáo (sọ) dừa được sử dụng làm chất đốt, sản xuất than, bát, gáo, và trong thủ công mỹ nghệ như làm nhạc cụ.
- Đặc biệt, nước dừa là thức uống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Tác dụng và Thành phần dinh dưỡng từ nước dừa
Hầu hết các phần của cây Dừa đều có thể sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, nhưng Trái và Lá dừa được sử dụng phổ biến nhất trong y học và ẩm thực. Nước dừa đặc biệt là một thức uống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Theo y học cổ truyền: Nước dừa có tính âm, vị ngọt ấm, giúp tăng cường khí lực, làm tươi nhuận nhan sắc và giải nhiệt. Được sử dụng để bổ sung nước cho cơ thể, nước dừa từng được dùng để điều trị chứng mất nước khi bị tiêu chảy và giúp cân bằng chất điện giải.
Nước dừa không chỉ là thức uống giải khát mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như bù nước điện giải, tăng sức đề kháng, phòng sỏi thận và tốt cho tiêu hóa.
- Giàu chất dinh dưỡng
Nước dừa là nguồn dinh dưỡng phong phú, giàu canxi, magiê, photpho, kali, vitamin C, và các khoáng chất như mangan, natri và canxi.
Một cốc nước dừa 240ml cung cấp khoảng 46 Kcal, bao gồm carbohydrate, chất xơ, protein và các chất dinh dưỡng quan trọng.
Uống nước dừa có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe
- Chống oxy hóa
Nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng nước dừa chứa chất chống oxy hóa, giúp giảm gốc tự do và bảo vệ cơ thể khỏi hậu quả của oxy hóa. Uống nước dừa tươi giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra trong quá trình trao đổi chất, đặc biệt khi cơ thể gặp stress hoặc tổn thương, ngăn ngừa mất cân bằng oxy hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Giúp da đẹp, mịn màng hơn
Nước dừa tươi không chỉ giúp da trở nên mềm mại và căng bóng mà còn chống mụn, kiểm soát bã nhờn, làm dịu vết thâm và sẹo, cùng ngăn chặn quá trình lão hóa. Bạn có thể áp dụng bôi nước dừa lên da qua đêm để đạt được hiệu quả này.
Ngoài ra, uống nước dừa hàng ngày cũng giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và đốt cháy chất béo, là lựa chọn lý tưởng cho những người muốn giảm cân một cách lành mạnh
- Chống bệnh tiểu đường
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước dừa giúp giảm lượng đường trong máu và cải thiện sức khỏe tổng thể. Mặc dù là nghiên cứu trên động vật (chuột), nhưng với chỉ 9g carbohydrate và 3g chất xơ, nước dừa đã phù hợp với kế hoạch ăn uống của người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, nước dừa cũng có hàm lượng magiê cao (15%), có thể tăng insulin và giảm đường huyết ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 hoặc tiền tiểu đường. và giảm lượng đường trong máu, đặc biệt là tăng độ nhạy của insulin.
- Công dụng giảm cân hiệu quả
Uống nước dừa hàng ngày giúp tăng cường quá trình trao đổi chất trong cơ thể, đốt cháy chất béo hiệu quả. Nước dừa cũng có nồng độ carbohydrate giúp cảm giác no mà vẫn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng. Vì vậy, đây là thức uống lý tưởng cho những người muốn giảm cân một cách lành mạnh, không gây nguy hiểm như các sản phẩm chức năng khác.
Uống nước dừa tươi mỗi ngày có tác dụng giảm cân hiệu quả – ảnh minh họa
- Ngăn ngừa nguy cơ sỏi thận
Sỏi thận thường hình thành do chế độ ăn uống không cân đối, khi các chất như oxalate và canxi kết tụ thành sỏi trong thận. Uống đủ nước hàng ngày (2,5 – 3l) đã được khuyến cáo để ngăn ngừa sỏi thận. Tuy nhiên, uống từ 200 – 300ml nước dừa mỗi ngày cũng có tác dụng phòng tránh tốt hơn. Nước dừa giúp ngăn chặn sự hình thành của các tinh thể trong nước tiểu và làm giảm nguy cơ sỏi thận.
- Bảo vệ sức khỏe tim mạch
Nước dừa thường xuyên giúp điều hòa huyết áp, đặc biệt là cho những người có tiền sử cao huyết áp do chứa nhiều kali và axit lauric. Ngoài ra, nước dừa tươi cũng có thể giúp tăng hàm lượng cholesterol có lợi (HDL), đồng thời hỗ trợ sự phát triển bình thường của hệ tim mạch.
- Giảm huyết áp
Nước dừa là nguồn kali tốt cho những người bị cao huyết áp. Một nghiên cứu nhỏ đã chỉ ra rằng uống nước dừa đã cải thiện huyết áp ở 71% người tham gia nghiên cứu. Ngoài ra, nước dừa cũng có khả năng ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông trong động mạch.
- Bổ sung nước và chất điện giải khi chơi thể thao
Nước dừa là một thức uống tuyệt vời để phục hồi lượng nước và chất điện giải bị mất khi tập thể dục. So với nước và đồ uống thể thao, nước dừa có hiệu quả tương đương và cung cấp các khoáng chất như kali, magie, natri và canxi, giúp bù nước cho cơ thể. Nó cũng có thể hỗ trợ trong trường hợp mất nước do tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa, nhưng có thể gây khó chịu cho dạ dày, đặc biệt là đối với những người dễ bị đầy hơi.
Nước dừa đối với bà bầu
Theo các giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội, Nước dừa có những lợi ích tuyệt vời cho bà bầu và thai nhi bằng cách cung cấp dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất quan trọng. Điều này giúp ngăn ngừa các vấn đề nhiễm trùng và các bệnh lý khác trong thời kỳ thai nghén.
- Giảm táo bón do chứa nhiều chất xơ, giúp duy trì hệ tiêu hóa.
- Tăng cường giúp hệ miễn dịch cho mẹ và thai nhi.
- Cung cấp vitamin và chất chống oxy hóa thiết yếu.
- Hỗ trợ bù nước ối khi cơ thể thiếu nước.
- Giúp giảm nguy cơ tiểu đường khi mang thai.
Lưu ý : Cần tránh uống nước dừa trong 3 tháng đầu thai kỳ để tránh thiếu nước ối.
- Không nên uống nước dừa khi cảm thấy mệt mỏi.
- Hạn chế uống nước dừa nếu có nước ối trong 3 tháng giữa.
- Mặc dù nước dừa là thức uống có lợi cho sức khỏe, nhưng cần chú ý đến liều lượng để tránh các tác dụng phụ như tăng kali trong máu, giảm huyết áp, ảnh hưởng đến thận, và ảnh hưởng đến phẫu thuật.
Một số bài thuốc dân gian từ cây Dừa
Cây dừa cũng được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian
- Chữa trị khản tiếng: Lấy 8g lá rau má đem giã, lọc nước cốt và khuấy đều với 1 cốc nước dừa để uống trực tiếp.
- Chữa kiết lỵ cấp: Dùng 50g rau má đem, lọc nước cốt và đem khuấy đều với một cốc nước dừa để uống trực tiếp.
- Chữa nôn mửa: Trộn đều 2 chén nước dừa với 1 chén rượu nho cùng 10 giọt nước gừng. Dùng nước này uống trực tiếp.
- Chữa viêm thận phù nề: Đun 30g rễ cỏ lau, 30g rễ cỏ tranh lấy nước trộn với 1 cốc nước dừa để uống trực tiếp.
Lưu ý và Cách uống nước dừa khoa học
Liều lượng sử dụng nước dừa cần phù hợp với mục đích và tình trạng sức khỏe của từng người. Người khỏe mạnh có thể uống từ 0,3 – 0,5 lít mỗi ngày.
Phụ nữ mang thai, người có huyết áp thấp hoặc vấn đề liên quan đến thận cần hạn chế lượng nước dừa tiêu thụ.
Tránh lạm dụng nước dừa bằng cách không uống quá 1-2 quả mỗi ngày và không uống liên tục. Quá lạm dụng nước dừa có thể dẫn đến tăng nồng độ kali trong máu, gây ra vấn đề cho thận và tim mạch. Do đó, nên xen kẽ giữa nước dừa và nước khác để tránh tình trạng này.
Nước dừa không nên uống quá 2 quả/ngày và không uống liên tục.
Tóm lại: Cây Dừa là một loại cây đặc biệt, mọi bộ phận của nó đều được tận dụng một cách triệt để. Từ lá dùng để làm mái nhà và sản phẩm thủ công mỹ nghệ, thân cây làm cột chống và đồ lưu niệm, đến rễ dùng làm chất đốt hoặc thuốc nhuộm, và quả dừa từ nước tới cùi đều có giá trị.
Đặc biệt Nước dừa không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn có nhiều bài thuốc chữa bệnh.
Cây dừa không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là nguồn cảm hứng cho sáng tạo và biểu tượng của sự bền bỉ và kiên trì của người Việt Nam. Dù cuộc sống thay đổi, cây dừa vẫn giữ vững vị trí và giá trị không phai mờ.
DsCKI. Nguyễn Quốc Trung
Tổng hợp: truongcaodangyduocsaigon.net
